MİTTERRAND’IN CENAZE TÖRENİ DÜNYA LİDERLER DEFİLESİ GİBİYDİ
MUAMMER ELVEREN-
FRANSA eski Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın ölümü ülkede büyük üzüntüye neden olmuştu. Mitterrand’ı son yolculuğunda uğurlamak için Paris’e gelen dünya liderleri Fransa’nın dostlarından oluşan büyük bir aile gibiydi. Mitterrand’ın cenazesi Paris, Avenue Frederic-Le-Play’deki evinden doğum yeri olan Charente bölgesi Jarnac kasabasına götürülürken tabutun ardında ilk kez bir araya gelen gözleri yaşlı iki kadın ve bir genç kız dikkatleri çekti. Bunlar Mitterrand’ın sevgilisi olduğu belirtilen Anne Pingeot ve ilk kez ortaya çıkan ondan olma gayri meşru kızı Mazarin ile eşi Danielle Mitterrand’tan başkası değildi. Mitterrand vasiyetinde cenaze töreninin sade olmasını istediği için Jarnac’ta karısı, sevgilisi ve gayri meşru kızı dışında çocukları Jean-Christophe ve Gilbert, torunları Justine ile Pascal, bacanağı ünlü aktör Roger Hanin ve çok yakın birkaç dostunun katıldığı cenaze töreniyle aile mezarlığına gömüldü.
Paris’te ise aynı saatlerde ünlü Notre-Dame katedralinde Cumhurbaşkanı Chirac’ın inisiyatifi ile dini bir ayin düzenlendi. Notre Dame’de Paris Başpiskoposu Jean-Marie Lustige tarafından gerçekleştirilen tören adeta bir dünya liderler defilesini andırıyordu. Büyük güvenlik önlemleriyle 60 devlet ve hükümet başkanının katıldığı dini ayin için ülke temsilcileri, Mitterand’ın dostlarıyla Fransa’nın eski ve yeni hükümet üyelerinden oluşan 1300 kişi Notre-Dame’a kendilerine iletilen özel giriş davetiyeleri ile içeri alındı. Saat 11.00 de başlayacak tören için Notre Dame Katedraline girdiğimde saat 10 u gösteriyordu. Gelenler arasında tanıdık var mı diye göz gezdirdiğinde Yaşar Kemal’in yöneticilere ayrılan sıranın arkasındaki ilk sırada oturduğunu gördüm. Ünlü yazarımızın yanında Fransa Milli Eğitim Bakanlığı Türkçe dili sorumlusu Altan Gökalp oturuyordu.
Tören başlamadan yanına yaklaşıp Yaşar Kemal’e ne sıfatla davet edildiğini sorduğumda “Oooo Mardinli… Sende mi buradasın diye takıldıktan sonra, Sevgili Muammer biliyorsun ben Mitterrand’ın kurduğu ‘Evrensel Kültür Akademisi’nin 12 kurucu üyesinden biriyim. İki ay kadar önce Paris’e geldiğimde Mitterrand’la görüşmüştüm, büyük bir dosttu, öne çıkan kişiliği ise dostlarına müthiş bağlı olmasıydı, her gelişimde beni davet ederdi, vefat edince beni de yakın dostları arasında davet ettiler” dedi.
Yerime döndüğümde saat 10’15 i gösteriyordu. Filistin’in efsane lideri Yaser Arafat içeri girip yerini aldı, hemen yanında BM Genel Sekreteri Mısırlı Boutros Gali vardı. Monaco Prensi. Rainier ile Küba lideri Fidel Castro yan yana oturuyordu. Castro üniformasız gelmişti ama yanında etrafında güvenlik çemberi oluşturan Fransız korumalar dışında pardösülerinin altında silah olduğu belli olan üç özel sivil koruması vardı. Cumhurbaşkanı Demirel yanında Nazmiye Hanım, Paris Büyükelçimiz Tanşuğ Bleda ve Dışişleri bakan yardımcısı Abdülkadir Ateş’le geldi. Demirel protokolde en iyi yerlerden birine oturtuldu, yeri ABD Başkan yardımcısı Al Gore’ın hemen arkasında ikinci sıradaydı. Azerbaycan Devlet başkanı Haydar Aliyev ile Ermenistan Cumhurbaşkanı Levon Ter Petrosyan’ın Katedrale girdikten sonra baş başa konuştukları dikkat çekti.
Notre Dame Katedralinin girişinde tüm liderleri yakından görebilmek için stratejik bir yere geçip oturdum. Gerçekten dünya liderleri adeta defileye çıkmış gibi bir iki metre önümden geçip yerlerine oturabilmek için dakikalarca sırada bekliyordu. Hüsnü Mübarek tehdit aldığı için Katedrale kalabalık bir koruma ve sivil polis arasında girdi. İsrail Cumhurbaşkanı Ezer Weizman ile Başbakan Şimon Peres, İspanya kralı Juan Carlos ve eşi Kraliçe Sophie ile Başbakan Felipe Gonzales onları takip etti. Ardından sanki Krallar resmigeçidi başladı, Ürdün Kralı Hüseyin’in kardeşi prens Hasan Bin Tallal, Hollanda Kraliçesi Beatrix, Belçika Kralı Albert ve Kraliçe Paola, Kamboçya Kralı Norodom Sihanuk ve eşi Kraliçe Monineath, İngiltere Galler Prensi Charles ve Başbakan John Major ile geldi. Bulgar Devlet Başkanı Jelyu Jelev, Romanya Devlet Başkanı İon İliescu, Hırvat Devlet Başkanı Franjo Tudjman, Yunan Cumhurbaşkanı Constantin Stephanopulos, İtalyan Cumhurbaşkanı Luigi Scalfaro, Polonya’nın yeni devlet Başkanı Aleksandr Kwasniewski’de birbiri onları izledi. Hastalandıktan sonra ilk kez bir dış seyahate çıkan Rusya lideri Boris Yeltsin ile girişinde çok tanınmadığı için pek fark edilmeyen Clinton’un yardımcısı Al Gore ve Almanya Şansölyesi Helmut Kohl son girenler arasındaydı. Cumhurbaşkanı Jacques Chirac eşi Bernadette ve Başbakan Alain Juppe yanlarında Başpiskopos Lustiger ile birlikte içeri girdikten sonra kapılar kapatıldı.
Dini törenden sonra Elysee Sarayı’na geçen Kral, Kraliçe ve devlet ve hükümet Başkanları Jacques Chirac’ın onurlarına verdiği yemeğe katıldılar. Yemekte Chirac sağına Danimarka Kraliçesi Margareth soluna da Hollanda Kraliçesi Beatrix’i oturttu. Eşi Bernadette’in yanına ise Kamboçya Kralı Norodom Sihanuk ile Galler Prensi Charles vardı. Cumhurbaşkanı Demirel Filistin lideri Yaser Arafat, Belçika kralı Albert ve NATO yeni Genel Sekreteri Javier Solana ile aynı masada yemek yedi. Demirel yemekten sonra yaptığı açıklamada Chirac’ la görüşüp onu Türkiye’ye davet ettiğini, Fransa Cumhurbaşkanının da daveti memnuniyetle kabul ettiğini ve en kısa zamanda Türkiye’yi ziyaret etmek istediğini söylediğini belirtti. Demirel davette ayrıca ABD Başkan yardımcısı Al Gore, Rusya Başkanı Yeltsin, İspanya Kralı Carlos, İsrail Başkanı Weizman, Hırvat Başkan Tudjman, Yunan Cumhurbaşkanı Stephanopulos, Bulgar Başkan Jelev, Ukrayna başkanı Koutchma, BM Genel Sekreteri Gali, Yemen Devlet Başkanı Abdallah Saleh, Arjantin Dışişleri Bakanı Di Tella ile ikili ve bölgesel sorunlar konusunda görüşmeler yaptığını söyledi. Demirel, Türkiye’nin de yakından ilgilendiği Azerbaycan-Ermenistan sorunuyla ilgili olarak Haydar Aliyev ve Levon Ter Petrosyan’la da bir araya geldiğini belirterek, iki ülke arasındaki ilişkilerin düzene sokulması temennisinde bulunduğunu söyledi.
